Czy ryż jest dobry dla twojego zdrowia?

Pochodzenie ryżu

Opierając się na dowodach pochodzących z wykopalisk archeologicznych, historia ryżu rozpoczęła nawet 12 000 lat temu. Historycy i botanicy od dawna dyskutują jednak nad rejonem, w którym po raz pierwszy odkryto jego nasiona. Dla naukowców, którzy skupiają swoje badania wokół Azji Wschodniej lub Południowo-Wschodniej, od dawna wydawało się, że uprawa ryżu rozpoczęła się w rejonie doliny rzeki Jangcy, w Chinach. Jednakże archeolodzy pracujący w Indiach twierdzą, że posiadają dowody sugerujące o początkach upraw ryżu u wybrzeża Gangesu.

Europa może natomiast cieszyć się smakiem ryżu dopiero od V wieku n.e. Stał się wówczas jednym z głównych składników kuchni włoskiej, greckiej i francuskiej. Obecnie rozprzestrzenił się on na cały świat i stanowi podstawę diety ponad połowy ludności globu. Odpowiada też za ok. 20% całkowitego spożycia kalorii na świecie. Według potwierdzonych doniesień naukowych wyróżnia się 21 odmian w obrębie trzech odrębnych gatunków, które uprawia się na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Liderem w ilości zbiorów pozostają jednak Chińczycy i Hindusi. Dopiero w drugiej kolejności za światowy przemysł uprawy ryżu odpowiadają kraje południowo-wschodniej Azji takie jak Wietnam i Bangladesz

Jakie są rodzaje ryżu?

Ryż dzieli się na trzy kategorie w zależności od długości ziarna — długoziarnisty, średnioziarnisty i krótkoziarnisty. Każda kategoria wskazuje na konsystencję ugotowanego ryżu, a co za tym idzie, na sposób jego przygotowania i zastosowanie w kuchni. Ze względu na to, że na opakowaniu najczęściej podawana jest jego długość, wystarczy zapamiętać, do czego używany jest każdy z typów i jak go przyrządzić.

Ryż długoziarnisty

Ryż długoziarnisty ma ponad 6 mm długości, a po ugotowaniu może on nawet trzykrotnie potroić swoją objętość. Jednym z najbardziej cenionych ryżów długoziarnistych jest intensywnie aromatyczny basmati. Jego ziarna są smukłe i delikatnie wygięte, a tradycyjne uprawy można spotkać u podnóża Himalajów. Nieco dalej, bo w rejonach Azji Południowo-Wschodniej, popularny jest inny typ ryżu długoziarnistego — jaśminowy. Natomiast w Ameryce najczęściej zakłada się plantacje odmiany Carolina Gold.

Poszczególne rodzaje ryżu długoziarnistego różnią się między sobą teksturą i aromatem. Przykładowo ryż jaśminowy jest bardziej gumowaty niż basmati i ma bardziej trawiasty zapach. Niezależnie od konkretnego typu wszystkie charakteryzują się stosunkowo niską zawartością skrobi. Oznacza to, że po przepłukaniu i ugotowaniu powinien być lekki i suchy. Czyni go to najlepszym wyborem do zup i sałatek, ale sprawdzi się też w każdej potrawie, gdzie celem jest uzyskanie pojedynczych ziaren, które nie będą tworzyć zbitej masy ani przywierać do naczyń.

Ryż średnioziarnisty

Ryż średnioziarnisty jest krótszy i bardziej wilgotny niż długoziarnisty. Charakteryzuje się też wyższą zawartością skrobi. Zaraz po ugotowaniu jest puszysty, a po ostygnięciu ma tendencję do zbijania się w grudki. Średnioziarnisty ryż japoński jest często stosowany jako dodatek do dań chińskich z sosem warzywnym lub curry. Natomiast średnioziarnisty ryż włoski, taki jak arborio oraz carnaroli, jest najczęściej używany do przyrządzania dań takich jak risotto i paella. Gotowany na małym ogniu powoli uwalnia skrobię, tworząc kremowe, soczyste danie, które nie pozostawia lepkiej powłoki na ustach.

Ryż krótkoziarnisty

Okrągłe i pełnoskrobiowe ziarna ryżu krótkoziarnistego po ugotowaniu łączą się w lepkie grudki. Jest to możliwe dzięki dużej zawartości skrobi, która sprawia, że po ugotowaniu jest on bardziej kleisty. Koshihikari to obecnie jeden z najpopularniejszych rodzajów ryżu, który łatwo jeść pałeczkami. Nie trzeba go bowiem nabierać ziarnko po ziarnku, tylko większymi, sklejonymi kawałkami. Ponadto jest to główny składnik sushi. Ta odmiana ryżu zawinięta w nori będzie stanowiła świetną podstawę do wszystkich rodzajów hosomaków, nigiri, czy maków. Do tej grupy należą też słodkie odmiany ryżu, takie jak glutinous. Bardzo często używa się go w deserach i potrawach o lekko słodkim posmaku.

Różnokolorowe odmiany ryżu — biały, brązowy, czarny i czerwony

Ludzie powszechnie uważają, że biały ryż powoduje przybieranie na wadze ze względu na wysoką zawartość węglowodanów. To, o czym zazwyczaj się nie mówi, to fakt, że biała odmiana ryżu jest dokładnie przetwarzana i polerowana, co nadaje jej lśniący biały kolor. W związku z tym jest to ryż wysoko rafinowany i nie oferuje zbyt wielu wartości odżywczych. Niemniej jednak osobom z zaburzeniami trawienia lub jelitem drażliwym zaleca się spożywanie tej odmiany, ponieważ zawiera on mało błonnika i może być łatwo trawiony. Ponadto świetnie sprawdza się w wielu potrawach, jako dodatek do zup, sałatek i dań głównych.

Z drugiej strony w sklepach można też dostać pełnoziarniste odmiany ryżu — brązowy, czerwony i czarny, które są znacznie zdrowsze w porównaniu do ich białego odpowiednika. Zawierają imponujący zestaw składników odżywczych i związków roślinnych zwalczających różne choroby. Jednocześnie dodatek w postaci otrębów dostarcza organizmowi substancji, takich jak: błonnik, białko, przeciwutleniacze oraz niektóre witaminy i minerały. Wybór ryżu czerwonego, brązowego lub czarnego może być korzystny dla zdrowia, a także zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu-2, otyłość i choroby serca.